Vertalingen van deze pagina

Waarom Software Geen Bezit Mag Zijn

door Richard Stallman

 [afbeelding van een filosofische Gnoe]

Het informatietijdperk zorgt ervoor dat we steeds makkelijker informatie kunnen kopiëren en wijzigen. Computers gaan dit makkelijker maken voor iedereen.

Niet iedereen wil dat het makkelijker wordt. Het systeem van auteursrechten maakt van programma's bezit en veel eigenaren willen niet dat ook anderen hier voordeel van hebben. Ze willen niet dat wij -die hun software gebruiken- deze software ook kunnen kopiëren of wijzigen.

Het auteursrecht ontstond gelijk met de drukpers---een techniek voor massaal kopiëren. Het auteursrecht paste prima bij deze technologie omdat dit recht het massaal kopiëren aan banden legt. Lezers van boeken werden hierdoor niet beperkt. Een doorsnee lezer, niet in het bezit van een drukpers, kon altijd nog een boek kopiëren met behulp van pen en papier. Weinigen werden hiervoor voor de rechter gesleept.

De digitale technieken zijn wat flexibeler als de drukpers: informatie in digitale vorm is erg makkelijk te kopiëren en te delen met anderen. Die flexibiliteit past niet goed bij het auteursrecht. Vandaar de steeds drastischer maatregelen om toch het auteursrecht op software te handhaven. Neem bijvoorbeeld deze methodes van de Business Software Alliance (BSA):

Alle vier methoden hebben veel weg van de werkwijze zoals die in het voormalig Oostblok werd gebruikt, waar iedere kopieermachine een bewaker had om te controleren of niemand verboden kopieën maakte en waar mensen aan waren gewezen op het clandestien doorgeven van informatie als "samizdat". Er is echter ook een verschil: in het voormalig Oostblok had dit een politieke reden; in het vrije westen draait het om winst. We hebben echter last van de methodes, niet van de motieven. Ieder poging het delen van informatie aan banden te leggen, maakt niet uit waarom, leidt tot dezelfde methoden en dezelfde hardvochtigheid.

Software eigenaren hanteren verschillende argumenten waarom zij zouden mogen bepalen hoe wij informatie gebruiken:

Wat heeft de maatschappij dan nodig? Deze heeft behoefte aan informatie die echt ter beschikking staat voor het publiek--zoals bijvoorbeeld programma's die mensen kunnen bestuderen, repareren, aanpassen en verbeteren en niet alleen maar gebruiken. Wat eigenaren van software echter meestal leveren is een zwarte doos waaraan niets valt te bestuderen of veranderen.

De maatschappij heeft ook vrijheid nodig. Wanneer een programma een eigenaar heeft verliezen gebruikers de vrijheid over een deel van hun leven.

Maar bovenal moet de maatschappij vrijwillige samenwerking stimuleren bij zijn mensen. Wanneer eigenaren van software ons wijsmaken dat het op een normale wijze helpen van je buurman "piraterij" is, dan zijn ze bezig onze moraal te vervuilen.

Daarom zeggen we dat vrije software gaat over vrijheid, niet over prijs.

Het economische argument van eigenaren klopt niet, maar er is wel degelijk een economische kant. Sommigen maken nuttige software omdat ze het leuk vinden of om hun kunnen te laten zien; als we echter meer software willen hebben dan deze mensen op dit moment maken dan zullen we hiervoor fondsen moeten werven.

Al zeker tien jaar proberen ontwikkelaars van vrije software op verschillende manieren fondsen te werven, met wisselend succes. Niemand hoeft daar rijk van te worden; het gemiddelde inkomen van een Amerikaans gezin, rond de $35k, is voldoende aansporing voor banen die minder leuk zijn dan programmeren.

Jarenlang, totdat een toelage dit overbodig maakte, heb ik in mijn onderhoud voorzien door op verzoek aanpassingen te maken in de vrije software die ik had geschreven. Iedere aanpassing werd aan het standaardpakket toegevoegd en kwam dus weer voor eenieder beschikbaar. Klanten betaalden me zodat ik zou werken aan de wijzigingen die zij wilden, in plaats van wijzigingen die ik anders in een andere volgorde gedaan zou hebben.

De Free Software Foundation (FSF), een liefdadigheidsfonds (donaties zijn belastingvrij) met als doel het ontwikkelen van vrije software, werft fondsen door de verkoop van GNU CD-ROMs, T-shirts, handleidingen, en luxe uitgaven van software, (die allemaal vrijelijk gekopieerd en gewijzigd mogen worden), alsook via schenkingen. De instelling heeft vijf programmeurs in dienst en drie werknemers die bestellingen afhandelen.

Sommige programmeurs van vrije software verdienen hun geld door het verkopen van ondersteuning bij die programma's. Cygnus Support, met 50 werknemers in dienst (toen dit artikel werd geschreven), schat dat zo'n 15 procent van hun activiteiten het ontwikkelen van vrije software is--een respectabel percentage voor een software bedrijf.

Bedrijven zoals Intel, Motorola, Texas Instruments en Analog Devices, financieren gezamenlijk de verdere ontwikkeling van de GNU compiler voor de programmeertaal C. Intussen is de GNU compiler voor Ada gefinancierd door de Amerikaanse luchtmacht, die denkt dat dit de goedkoopste en meest effectieve manier is om een hoge kwaliteit compiler te verkrijgen. (Enige tijd geleden is dit gestopt; de GNU Ada compiler is nu in onderhoud en wordt commercieel gefinancierd).

Dit zijn kleinschalige voorbeelden; de beweging voor vrije software is nog klein en jong. Maar het voorbeeld van de door luisteraars ondersteunde radio in dit land [de VS] toont aan dat het mogelijk is om grootschalige activiteiten te ontplooien zonder dat iedere gebruiker gedwongen is te betalen.

Als computergebruiker kan het zijn dat je op een gegeven moment auteurs rechtelijke software gebruikt. Als een vriend je vraagt een kopie voor hem te maken zou het fout zijn hem dit te weigeren. Samenwerking is belangrijker dan kopieer rechten. Maar stiekeme, ondergrondse samenwerking ondermijnt de normen en waarden van een maatschappij. Men zou ernaar moeten streven een open en eerlijk leven te leiden waarbij je trots op jezelf kunt zijn. Dit betekent dat je "nee" moet zeggen tegen auteurs rechtelijke software.

Je verdient het om openlijk en vrijelijk te kunnen samenwerken met andere mensen die software gebruiken. Je verdient het om erachter te kunnen komen hoe een programma werkt en dit je studenten als lesmateriaal aan te kunnen bieden. Je verdient het om de vrijheid te hebben je favoriete programmeur in te huren om het programma te maken als het stuk gaat.

Je verdient vrije software.


Dit essay is opgenomen in Free Software, Free Society: The Selected Essays of Richard M. Stallman.

Andere artikelen


Vertalingen van dit artikel:
[ Català | Česky | Dansk | Deutsch | English | Español | Français | Hrvatski | Bahasa Indonesia | Italiano | 日本語 | 한국어 | Magyar | Nederlands | Polski | Português | Русский | Türkçe ]